Organisatieontwikkeling is gericht op het
ontwikkelen van de kwaliteit van de organisatie en het werk.
Kenmerkend is dat het einddoel en de weg ernaar toe nog niet
vaststaan, maar gaandeweg pas duidelijk worden naarmate het proces
vordert.
Participatie van organisatieleden is cruciaal bij
organisatieontwikkeling, evenals gezamenlijke ontwikkeling en
leren. De betrokkenen ontwikkelen zelf hun leer- en ontwikkelproces
of worden soms in leersituaties gebracht en gemotiveerd om te
leren. Het draagvlak is natuurlijk het grootst als mensen zelf
sturing kunnen geven aan organisatieontwikkeling.
Stapsgewijze verandering en
gezamenlijke betekenisgeving
Het gaat er in ontwikkelbenaderingen dus om mensen aan het werk
te krijgen, bij te laten dragen en mee te laten werken aan het
proces en zich daarin te ontwikkelen. De manier waarop is meestal
door verandering te zien als een serie van incrementele stappen.
Organisatieontwikkeling krijgt een nogal sturende betekenis als het
is gebaseerd op de veronderstelling dat alleen of vooral de
medewerkers "moeten leren". Zo'n opvatting van
organisatieontwikkeling sluit vraagstukken die bijvoorbeeld
voortkomen uit de interactie tussen medewerkers en management bij
voorbaat uit.
In ontwikkelprocessen vindt men het vaak belangrijk om
legitimiteit voor verandering te creëren, vaak gerepresenteerd door
de term 'management of meaning'. Daarbij gaan initiatiefnemers er
vaak vanuit dat zij intentioneel een gezamenlijke identiteit of
cultuur kunnen "construeren" in een gezamenlijk proces. In de
praktijk is het natuurlijk maar de vraag of het zo werkt. Vaak is
management of meaning hooguit een kwestie van interveniëren in de
politieke en culturele systemen van de organisatie met als doel
legitimiteit te creëren voor de ideeën van initiatiefnemers van het
ontwikkelproces. Maar wanneer aangevlogen vanuit een benadering van
co-creatie en reflectie op bestaande culturen kan management of
meaning een interessante exercitie zijn.
Organisatieontwikkeling en
systeemdenken
De systeembenadering is behulpzaam bij organisatieontwikkeling
en helpt om onderliggende structuren te zien die als
aangrijpingspunt voor verandering dienen. Verandering is
gericht op zowel menselijke als organisationele systemen. Systeemdenken maakt
organisatieontwikkeling ook tot een vloeiender proces dan
ontwerpstrategieen plegen te doen doordat het verandering ziet als
proces in plaats van momentopnamen in blauwdrukken.