Banner

Betaalbare ouderenzorg vraagt om creatieve oplossingsrichtingen

OuderenzorgDeze blog verscheen eerder op Binnenlands Bestuur.

De strijd over de vraag 'hoe organiseren we de zorg voor hulpbehoevende ouderen' werkt blikvernauwend en sluit de ogen voor alternatieve oplossingsrichtingen. Omringende landen zijn al veel eerder gaan nadenken over oplossingsrichtingen. Hoog tijd dus om te stoppen met navelstaren en over de grenzen te gaan kijken.



Oeverloze welles-nietes discussie over ouderenzorg leidt tot navelstaren

De kosten van de ouderen- en gehandicaptenzorg lopen door de vergrijzing op. Om deze kosten terug te dringen scherpt het kabinet de toelatingseisen van bejaardentehuizen aan en laat honderden tehuizen verdwijnen. Ouderen moeten langer zelfstandig blijven wonen en het kabinet rekent er onder meer op dat hun kinderen de mantelzorg op zich nemen. Maar werk, school en andere bezigheden slokken de tijd van Nederlandse gezinnen op. Een aanleunhuisje in de tuin of een 'Zorg Hongaar' zijn lang niet voor iedereen weggelegd. Nu ook de media zich mengen in het debat dreigt er een oeverloze discussie te ontstaan. Maar de welles-nietes discussie maakt het moeilijk om alternatieve oplossingsrichtingen te zien.

Slimme constructies in het buitenland

Ouderen lijken in deze discussie vooral lijdend voorwerp in plaats van gelijkwaardig partner in het debat. Er wordt vooral over hen gepraat en maar weinig met hen. Maar veel ouderen zijn verre van hulpbehoevend. Ze zijn kien, hebben energie, ervaring, tijd, inlevingsvermogen, kennis en geld. In landen als Duitsland en Italië loopt het percentage ouderen nog veel sneller op dan bij ons. Al dan niet in samenwerking met bestuurders ontwikkelen instellingen hier slimme constructies om hun 'grijze kapitaal' te benutten in de zorg voor hulpbehoevende ouderen. De sociale structuur in deze landen werkt daarbij ondersteunend.

Ouderenzorg door gepensioneerden tegen een kleine betaling

Het seniorengenootschap in het Duitse Riedlingen bijvoorbeeld benadert ouderenzorg niet als een kind-oudervraagstuk maar als een gemeenschapsvraagstuk. Er werken slechts 2,6 fte verpleegkundigen in de thuiszorg. Verder drijft de genootschap opbetaalde vrijwilligers. Deze vrijwilligers zijn meestal net-gepensioneerde, hoog opgeleide professionals die graag iets voor de maatschappij willen doen. Ze regelen en plannen alles zelf, van financieel-juridische werkzaamheden tot en met de dagelijkse zorg en het inwerken van nieuwe vrijwilligers. Meestal werken ze via zogenaamde 'mini-jobs' die niet belast worden. Via hun werkzaamheden kunnen de vrijwilligers sparen voor verzorging wanneer zij dat later zelf nodig hebben. Door gelden van de sociale dienst en privékapitaal te combineren kan de dienstverlening aan huis geleverd worden. Er worden alleen vergoedingen gevraagd voor kosten die ook daadwerkelijk gemaakt worden en dat houdt de zorg betaalbaar: de genootschap levert zorg voor slechts ongeveer één vijfde van het bedrag dat elders in Duitsland gemiddeld nodig is.

Het Riedlingse genootschap is georganiseerd als een vereniging en sterk ingebed in de maatschappij. Mede daardoor hebben ze geen moeite om genoeg vrijwilligers te vinden. Als mensen echt niet meer thuis kunnen blijven wonen stromen ze door naar de woningen van de genootschap, maar de doorstroom gaat langzaam.

Ook in de Noord-Italiaanse stad Udine draait de zorg voor thuiswonende ouderen voornamelijk op gepensioneerde vrijwilligers die een klein bedrag ontvangen voor hun werk. Vrijwilligersorganisaties en professioneel opgeleide experts bieden ondersteuning maar ook therapeutische, recreatieve en andere hulp aan ouderen in dagopvangcentra. De stad investeert breed in de gezondheid van haar inwoners door allerhande sociale activiteiten te organiseren.

Smart cities: de vergrijzing te lijf met gelijkblijvend zorgpersoneel middels ICT

'Smart City' Bolzano zet op haar beurt in op ICT als middel om thuiswonende ouderen te ondersteunen, maar ook om gemeenschapsvorming te ondersteunen en mensen met elkaar in contact te brengen.Het doel van het stadsbestuur is om op deze manier met gelijkblijvend zorgpersoneel de vergrijzing het hoofd te bieden.

Waar het betaalbare ouderenzorg, gemeenschapsvorming en de 'participatiemaatschappij' betreft kunnen we dus veel leren van onze buurlanden. Dat vraagt van gemeenten dat zij serieus onderzoeken hoe we toenemende aantallen ouderen met een gelijkblijvend of afnemend budget toch een plezierige oude dag kunnen geven. In ieder geval moet er een en ander veranderen in onze sociale structuur: minder individualisme en meer collectiviteit. We zullen de participatiemaatschappij concreet handen en voeten moeten gaan geven. Creatieve oplossingsrichtingen moeten gaan verkennen. Het helpt al als gemeenten de oren te luisteren gaan leggen bij vernieuwende geluiden, innovatief gaan denken en handelen en een faciliterende rol pakken. Er liggen veel kansen en mogelijkheden!

 Dr. Renate Werkman, Kantelwerkers / 2openeyes.eu

 

comments powered by Disqus