Onze samenleving verandert
ingrijpend en kantelt steeds meer naar een netwerksamenleving en
een participatiesamenleving. De oorzaken:
- Groeiend bewustzijn van een sector-overschrijdend karakter van
maatschappelijke vraagstukken
- Toenemende afhankelijkheden
tussen (publieke of private) organisaties in ketens
- Kolomsgewijs en hiërarchisch
organiseren passen steeds minder goed bij de complexe vraagstukken
en de variëteit in
belanghebbenden. Discipline-overstijgende en horizontale
samenwerking zijn nodig
- Een toenemend besef dat de
overheid niet alles kan overzien en sturen
- Met het huidige systeem zijn de
kosten op den duur niet meer hanteerbaar
Door deze ontwikkelingen ontstaan
op allerlei plekken samenwerkingsverbanden en allianties. Denk
bijvoorbeeld aan wijkteams in de zorg en rondom veiligheid en
leefbaarheid bij de politie of aan netwerksamenwerking bij het
inrichten en vormgeven van gebieden. Deze kanteling roept allerlei
nieuwe vragen op. Want discipline-overstijgende samenwerking is
voor velen nog best 'nieuw'. Mensen spreken nog geen
gezamenlijke taal. Hoe organiseer je dan de samenwerking tussen al
die verschillende organisaties of
belanghebbenden?
- Hoe breng je al die verschillende
belangen constructief bijeen?
- Hoe ga je om met
belangentegenstellingen en verschillen van mening?
- Hoe zorg je dat de samenwerking
constructief verloopt en tot mooie uitkomsten leidt?
- En hoe verweef je nieuwe ideeën
uit de samenwerking met bestaand beleid?
Meestal wordt er geen bewuste en
beredeneerde keuze gemaakt voor een aanpak, hoewel dat wel hard
nodig is. Vragen die betrokkenen zich bovendien zouden
moeten stellen zijn:
- Wie zijn nodig om tot welke
oplossingen voor welke problemen te komen?
- Hoe kijken deze actoren en wat
willen ze?
- Hoe evident zijn de
oplossingsrichtingen, en hoe gedeeld?
Soms helpt het om gebruik te maken
van methoden die de creativiteit stimuleren om tot
oplossingsrichtingen te komen. Soms ook zijn ontwikkelingen
nauwelijks te duiden, laat staan dat je al een keuze kunt maken
voor een oplossingsrichting. Als de aanpak in z'n situatie niet
aansluit bij de complexiteit, heb je grote kans dat het proces
vastloopt. Dan is een lerende en onderzoekende aanpak nodig waarin
mensen samen werken aan betekenisgeving, stappen uitproberen,
uitkomsten evalueren en leren met elkaar. Dialoogbenaderingen zijn
daarbij behulpzaam.
Voorbeelden van uitdagingen in de
netwerksamenleving
Hieronder enkele voorbeelden van
uitdagingen in de netwerksamenleving waarbij co-creatie en dialoog
behulpzaam kan zijn:
Als
het gaat om het samen (her)inrichten van buurt, wijk of gebied is
co-creatie natuurlijk een prachtig middel. Maar in de praktijk
levert het regelmatig spanningen op. Hoe verenig je verschillende
belangen en breng je belangengroepen constructief in
gesprek?
Sommige mensen vallen nu onbedoeld
buiten de boot qua werk. De participatiewet wil dit proberen te
ondervangen. Maar het risico is dat daarmee bestaande banen in
gevaar komen. Waar zit de rek of hoe creëer je die samen? Hoe
kunnen verschillende instanties met elkaar samenwerken aan deze
uitdaging? Hoe kom je tot innovatieve oplossingsrichtingen? En hoe
zorg je dat iedereen meedoet, zónder te
sturen?
Van zorgen voor naar zorgen
dat betekent dat zorgverleners in toenemende mate cliënten de regie
moeten gaan geven. Maar wat betekent dat in de praktijk, welke
rol(len) neem je daarin als zorgverlener en kan elke cliënt dat
wel? En wat betekent het voor de samenwerking tussen
zorgverleners?
Meer over de overwegingen en
procesinrichting van dialoog.