Wat is appreciative
inquiry?
Appreciative inquiry betekent letterlijk vertaald 'waarderend
onderzoeken'. Het is een door David Cooperrider (1986) ontwikkelde
benadering van leren en veranderen met behulp van dialoog en
onderzoek, op basis van onderzoek in een groot ziekenhuis. De
benadering is, in tegenstelling tot veel andere benaderingen,
niet gericht op het identificeren van problemen maar op
het waarderen en
versterken van dat wat al werkt. Zo'n benadering bleek veel
meer interesse op te wekken bij organisatieleden en veel meer
energie te geven dan probleemgerichte benaderingen (zie o.a.
Tjepkema & Verheijen, 2012; Migchelbrink, 2012).
In de praktijk is appreciative inquiry (AI) een soort
zelfonderzoek van groepen mensen binnen een groter geheel in termen
van prestaties, kennis, innovaties, wensdromen, mogelijkheden,
waarden, piekmomenten en toekomstbeelden die zij nastreven en
wenselijk achten. Door het stellen van de 'onvoorwaardelijk
positieve vraag' ontstaat ruimte voor verbeelding, verandering en
innovatie (Van den Boomen, 2011).
Uitgangspunten van appreciative
inquiry
Appreciative inquiry kent de volgende uitgangspunten:
- Organisaties zijn het product van menselijke interactie, en
geen op zichzelf staande entiteiten. Dit betekent dat mensen samen
de gezamenlijke doelen en ambitie van een organisatie doorleven en
samen het succes van de organisatie bepalen.
- De ontwikkelrichting van een organisatie kan niet vooraf
vastgesteld worden, maar is de uitkomst van een gezamenlijk
proces.
- De onderzoekscomponent van AI werkt al als interventie. Door
alleen al de vraag te stellen waar we staan waar we nu staan of hoe
het in de toekomst beter kan, ontstaat er al beweging.
- Door ons samen een positief en krachtig toekomstbeeld voor te
stellen, neemt het vermogen toe om daar naar toe te groeien.
- Waarderende dialoog geeft energie en stimuleert
eigenaarschap.
Hoe werkt appreciative inquiry?
Een organisatie ontwikkelt zich als mensen samen onderzoeken wat
er werkt en welke wensen voor de toekomst zij hebben, en als ze de
resultaten van die verkenning gebruiken om die gewenste toekomst te
realiseren. Om te beginnen wordt een onderwerp gekozen op basis van
gesprekken met alle belanghebbenden (het 'hele systeem'), dit wordt
wel 'Define' genoemd. Het uitgangspunt daarbij is
dat dit onderwerp of kernthema een toekomstwens uitdrukt. Daarna
kan het AI-traject beginnen. Daarbij komen in grote lijnen vier
vragen aan de orde:
- Discover: De eerste vraag gaat over het
verkennen van wat goed is en wat maakt dat dat goed gaat. Vragen
zijn bijvoorbeeld 'wanneer lukt dat', 'hoe kun je wat goed is,
verder versterken' etcetera.
- Dream: de tweede vraag heeft als doel om samen
met het hele systeem, te verbeelden 'wat zou kunnen zijn', een
appelerend toekomstperspectief te ontwikkelen. Vragen kunnen
bijvoorbeeld zijn: wat is de gewenste situatie voor de organisatie
of de afdeling? Wat gebeurt er dan anders dan nu? Hoe en voor wie
zou dat een verbetering zijn?
- Design: het doel bij dit onderdeel is om een
dialoog op gang te brengen over 'wat zou moeten zijn' en om samen
te ontwerpen wat nodig is om die gewenste toekomst waar te maken.
Vragen bij deze fase kunnen bijvoorbeeld zijn: 'hoe is het gelukt
om te komen waar je nu staat? Wat werkte goed? Wat heeft nog meer
geholpen? Wat kun je daaruit leren om het gezamenlijke
toekomstbeeld tot werkelijkheid te maken? Welke stap zouden we
kunnen zetten om daar te komen? Welke stap zou jij kunnen zetten om
daar te komen? Welke voornemens kun je nu al uitspreken?
- Deliver: de vierde vraag gaat over het
verankeren van de opbrengsten, het creëren van een toekomst door
concrete stappen te zetten. Verken bijvoorbeeld samen welke stappen
je wanneer gezet wilt hebben om het toekomstbeeld te realiseren.
Ook het ontwikkelen van ideeën over hoe je de voortgang kunt
monitoren, hoe je samen vervolgstappen gaat zetten, en welke hulp
en ondersteuning er wellicht nog nodig is horen onder deze
stap.
Voor welk soort vraagstukken is appreciative inquiry
bruikbaar?
Een
AI-traject past bij veel verschillende soorten
ontwikkelvraagstukken, mits er ruimte is voor het positieve
perspectief dat AI kenmerkt en voor gezamenlijke ontwikkeling. AI
kan bijvoorbeeld gaan over de vraag 'hoe kunnen we eraan bijdragen
dat onze clienten meer betekenis en vreugde in hun leven ervaren'
(in de verpleeghuiszorg), 'hoe maken we onze organisatie
duurzamer', of 'hoe richten we ons onderwijs zo in dat het
bijdraagt aan de ontwikkeling van ondernemerschap en wendbaarheid
onder leerlingen?'
Hoe draagt appreciative inquiry
bij aan verandering?
Appreciative inquiry kan gemakkelijk worden
versimpeld tot een soort vierstappenmodel, maar alleen als het echt
wordt aangevlogen als een onderzoekend proces gericht op leren, kan
appreciative inquiry bijdragen aan werkelijke
verandering.
Contact
Heeft u vragen over appreciative inquiry of interesse om de
mogelijkheden in uw organisatie of netwerk te verkennen? Neem dan
contact op met Renate: